Pakiet Slim VAT 2

Uprzejmie informujemy, że w dniu 24 czerwca 2021 r. Sejm uchwalił rządowy projekt zmiany ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) oraz ustawy Prawo bankowe (dalej: „Projekt”, „SLIM VAT 2”). Zmiany stanowią kolejny pakiet uproszczeń rozliczeń w podatku od towarów i usług oraz zapewniają zgodność polskich regulacji z prawem unijnym w obszarach, w których TSUE uznał je za niezgodne z Dyrektywą VAT.

Opis najważniejszych zmian wynikających z ustawy:
a) przywrócenie prawa do neutralnego odliczania VAT

Obowiązujące przepisy umożliwiają odliczenie VAT naliczonego m.in. z tytułu WNT lub importu usług, jeśli podatek należny zostanie rozliczony w deklaracji podatkowej w ciągu trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym w odniesieniu do tych transakcji powstał obowiązek podatkowy. W wyroku C-895/19 (szerzej w alercie z dnia 29 marca 2021 r.) Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł o niezgodności tej konstrukcji z Dyrektywą VAT.
Wyrok TSUE dotyczył jedynie braku możliwości jednoczesnego ujęcia VAT należnego i naliczonego w przypadku opóźnionego rozliczenia wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. Z uwagi jednak na fakt, że analogiczny warunek obowiązuje także w przypadku importu usług, tzw. nietransakcyjnego przemieszczenia własnych towarów do Polski oraz transakcji opodatkowanych w kraju, z tytułu których podatnikiem jest usługobiorca/nabywca towarów, Ministerstwo Finansów zdecydowało się na usunięcie wspomnianego warunku dla wszystkich wskazanych transakcji. W konsekwencji, po wejściu w życie zaproponowanych zmian, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego będzie powstawało w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów lub usług powstał obowiązek podatkowy, pod warunkiem, że podatnik uwzględni kwotę podatku należnego z tytułu tych transakcji w deklaracji podatkowej, w której będzie on obowiązany rozliczyć ten podatek.

W odniesieniu do prawa do odliczenia podatku naliczonego w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, nadal utrzymany pozostanie warunek otrzymania faktury, w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy (art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT). Należy wskazać, że w wyroku w sprawie C-895/19 TSUE nie zakwestionował istniejącego warunku. Uwzględniając jednak wyrok Trybunału, aby umożliwić podatnikom realizację prawa do odliczenia VAT za ten sam okres rozliczeniowy, w którym deklarowany jest VAT należny, proponuje się dokonanie zmiany art. 86 ust. 10h ustawy o VAT. Zgodnie bowiem z obecnym brzmieniem tego przepisu, jeżeli podatnik otrzyma fakturę w terminie późniejszym niż określony w art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT, może on dokonać odliczenia podatku naliczonego w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał fakturę.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 86 ust. 10h ustawy o VAT, podatnik w ww. opisanej sytuacji będzie uprawniony do odliczenia VAT naliczonego w tym samym okresie rozliczeniowym, w którym zadeklarował podatek należny. Należy jednak pamiętać, że w przypadku gdy podatnik dokonujący wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, odliczył już podatek naliczony wynikający z tej czynności oraz nie otrzymał w ciągu 3 miesięcy (licząc od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy) faktury, dokumentującej dostawę wewnątrzwspólnotową, to jest on obowiązany w pierwszej kolejności dokonać odpowiedniego pomniejszenia podatku naliczonego, w ślad dyspozycji art. 86a ust. 10g (tj. za okres, w którym upłynął ww. trzymiesięczny termin na uzyskanie FV). Dopiero po otrzymaniu faktury podatnik będzie mógł dokonać powiększenia podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym zadeklarowany został podatek należny.

b) wydłużenia terminu złożenia korekty z tytułu importu towarów w procedurze uproszczonej

Ustawa zakłada umożliwienie podatnikowi rozliczającemu podatek z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej dokonania korekty deklaracji, w sytuacji gdyby w pierwotnej deklaracji nie rozliczył w prawidłowej wysokości podatku. Podatnik będzie mógł złożyć stosowną korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym miał rozliczyć podatek z tytułu importu towarów.

c) Zmiany w zakresie ulgi na złe długi

Ustawodawca w ramach SLIM VAT 2 dostosował przepisy ustawy o VAT do orzeczenia TSUE z dnia 15 października 2020 r. w sprawie C-335/19, w którym Trybunał stwierdził niezgodność z Dyrektywą VAT polskich regulacji ulgi na złe długi w zakresie dodatkowych warunków, od których uzależniona była możliwość obniżenia podstawy opodatkowania VAT.

W wyniku realizacji orzeczenia Trybunału, pakiet SLIM VAT 2 znosi obecne wymogi zastosowania ulgi w zakresie tego, by dłużnik na moment dostawy towarów / świadczenia dla niego usług oraz na dzień poprzedzający korektę deklaracji przez wierzyciela

był zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT;
nie był w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w likwidacji.

Utrzymano zaś wymóg, by na dzień poprzedzający złożenie korekty wierzyciel pozostawał zarejestrowanym podatnikiem VAT.

W ustawie proponuje się dopuszczenie stosowania ulgi w przypadku, gdy nabywcą (dłużnikiem) są osoby fizyczne lub podatnicy VAT korzystający ze zwolnienia. Wierzyciel będzie w tym przypadku mógł skorzystać z „ulgi na złe długi”, jeżeli wierzytelność zostanie potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego. Skorzystanie z ulgi w sytuacji posiadania wierzytelności u podmiotów niebędących podatnikami VAT będzie możliwe również, gdy wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub gdy wobec dłużnika ogłoszona zostanie upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

Wydłużono termin na skorzystanie z ulgi z 2 do 3 lat od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność (licząc od końca roku, w którym ta faktura została wystawiona). Wydłużony do 3 lat okres jest skorelowany z wynikającym z Kodeksu cywilnego terminem przedawnienia roszczeń przysługującym osobom prowadzącym działalność gospodarczą i mających związek z prowadzoną przez uprawnionego działalnością gospodarczą.

d) Odliczenie 100 % vat od samochodów wykorzystywanych wyłącznie w działalności gospodarczej

Wydłużono termin na złożenie informacji o poniesieniu pierwszego wydatku na pojazd samochodowy wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Podatnik, który w konkretnym dniu okresu rozliczeniowego poniósł pierwszy wydatek związany z pojazdem samochodowym wykorzystywanym wyłącznie do jego działalności gospodarczej, nie będzie już obowiązany do złożenia do urzędu skarbowego VAT-26 w terminie 7 dni od dnia, w którym zostanie poniesiony pierwszy wydatek związany z tym pojazdem, lecz będzie obowiązany złożyć informację VAT-26 w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym poniesie pierwszy wydatek związany z tym pojazdem. Informacja ma być złożona nie później niż w terminie złożenia ewidencji JPK_V7/V7-K za dany miesiąc, również w odniesieniu do podatników rozliczających się kwartalnie.

e) Zmiany w zakresie mechanizmu podzielonej płatności

Zmiany objęły także funkcjonowanie mechanizmu podzielonej płatności. Po wejściu w życie omawianej nowelizacji, naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wydać postanowienie o uwolnieniu środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy także w sytuacji, gdy podatnik posiada zaległości podatkowe, o ile zostały one objęte decyzją o odroczeniu lub rozłożeniu na raty. Ponadto, podatnik będzie mógł również wystąpić z wnioskiem o wydanie zgody na wypłatę środków z rachunku technicznego.

Zmianie uległa także treść poz. 60 załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Z dniem 1 stycznia 2021 r. pozycja ta otrzymała brzmienie „ex 26.20.1 Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych oraz części i akcesoria do nich – „wyłącznie komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych”. Po wejściu w życie nowelizacji, zawężenie zakresu „wyłącznie” do „komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych” zostanie usunięte. W konsekwencji, także w przypadku zakupu części oraz akcesoriów do komputerów i pozostałych maszyn do automatycznego przetwarzania danych, zapłata będzie musiała zostać dokonana w obligatoryjnym mechanizmie podzielonej płatności (o ile wartość faktury dokumentującej tę transakcję przekroczy 15.000 zł brutto).

f) Rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w który podatnik będzie mógł dokonać odliczenia VAT przez korektę deklaracji

Zgodnie z obowiązującym art. 86 ust. 13 ustawy o VAT podatnik może odliczyć podatek naliczony w drodze korekty deklaracji podatkowej za okres, w którym powstało prawo do obniżenia podatku należnego, nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia tego podatku. Oznacza to, że w świetle obowiązującego art. 86 ust. 13 ustawy o VAT, podatnik w celu odliczenia podatku naliczonego (w drodze korekty deklaracji podatkowej) ma możliwość skorygowania wyłącznie jednego okresu, tj. okresu, w którym powstało prawo do odliczenia.

Dokonano zmiany art. 86 ust. 13 ustawy o VAT w następstwie której, w przypadku przekroczenia okresu ujmowania faktury zakupowej „na bieżąco”, podatnik będzie miał możliwość skorygowania deklaracji podatkowej:

za okres, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, albo
za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych – przypadających bezpośrednio po okresie rozliczeniowym, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego

– nie później jednak niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało to prawo.

W efekcie przyjęte rozwiązanie przyczyni się do zmniejszenia liczby obowiązków w zakresie liczby składanych korekt deklaracji (możliwa będzie kumulacja odliczeń VAT w jednej deklaracji za wybrany okres rozliczeniowy w przypadku faktur, dla których prawo do odliczenia powstało w niedużych odstępach czasu).

W ustawie zastrzeżono, iż w przypadku gdy prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstało przed dniem 1 stycznia 2022 r., wówczas podatnik będzie stosował przepisy art. 86 ust. 13 w brzmieniu dotychczasowym (art. 4 projektu ustawy). W konsekwencji rozszerzenie liczby okresów rozliczeniowych, w który podatnik będzie mógł dokonać odliczenia przez korektę deklaracji znajdzie zastosowania do okresów rozliczeniowych rozpoczynających się dopiero od 1 stycznia 2022 r.

g) Wybór opcji opodatkowania VAT w akcie notarialnym

W ślad uchwalonej ustawy dopuszczono możliwości składania zgodnego oświadczenia dostawcy i nabywcy o wyborze opodatkowania nieruchomości w akcie notarialnym.
Wprowadzenie przedmiotowego rozwiązania oznaczać będzie efektywnie, że podatnicy dokonujący wyboru złożenia zgodnego oświadczenia o wyborze opodatkowania nieruchomości w akcie notarialnym, nie będą mieli odrębnego obowiązku składania, do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla nabywcy, oświadczenia dotyczącego wyboru opodatkowania przed dokonaniem tej dostawy.
Uchwaloną przez Sejm ustawę skierowano do Senatu. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 października 2021 r., przy czym zmiany w zakresie korekt importu towarów i neutralnego rozliczenia WNT, importu usług i dostaw krajowych podlegających odwrotnemu obciążeniu mają obowiązywać już od następnego dnia po ogłoszeniu ustawy w Dzienniku Ustaw.